Thanh Long Bình Thuận – Hành trình khám phá trái ngọt biểu tượng miền cát nắng

Không chỉ nổi tiếng với biển xanh, cát trắng và những công trình kiến trúc cổ kính, Bình Thuận còn được biết đến là thủ phủ của loại trái cây đặc trưng – Thanh Long Bình Thuận. Từ lâu, trái thanh long không chỉ là nông sản chủ lực của vùng đất này mà còn là biểu tượng văn hóa, là nguồn cảm hứng nghệ thuật và điểm đến du lịch trải nghiệm độc đáo.

Vị trí – Vùng đất của cây Thanh long

Thanh long được trồng khắp các huyện của tỉnh Bình Thuận như:

• Hàm Thuận Nam (được xem là vựa thanh long lớn nhất của cả tỉnh)
• Hàm Thuận Bắc
• Bắc Bình
• Tuy Phong
• Phan Thiết và các khu ven biển lân cận

Với khí hậu nắng gió quanh năm, đất pha cát đặc trưng và nguồn nước ngầm dồi dào, Bình Thuận hội tụ đầy đủ điều kiện tự nhiên lý tưởng nắng – gió – nước để cây thanh long phát triển mạnh, ra trái ngọt thanh và hình thức trái rất đẹp.

Lịch sử hình thành và phát triển của thanh long Bình Thuận

Thanh long Bình Thuận là cây trồng đặc sản của tỉnh Bình Thuận, giữa trưa nắng gắt, những quả thanh long chín đỏ, tai xanh đâm thẳng lên nên trời như minh chứng sức sống mãnh liệt của con người nơi đây. Với diện tích lớn và chất lượng vượt trội, đây được xem là cây trồng thoát nghèo và vươn lên làm giàu của người dân Bình Thuận. Hôm nay, Phan Thiết chill sẽ có bài tìm hiểu kĩ hơn về cây thanh long, các bạn cùng theo dõi

Theo truyền thuyết

Có câu chuyện kể rằng, Hoàng Tử Cảnh (là thái tử, con cả của vua Gia Long) giữ thành Diên Khánh năm 1793, rất được lòng dân. Năm Giáp Dần 1794, quân Tây Sơn vây đánh thành Diên Khánh. Lương thực thiếu thốn, người dân tiếp tế cho quân lính thức ăn trong đó nhiều loại trái cây có một trái ăn rất ngon ngọt.

Hoàng Tử Cảnh thấy lạ, lại được tin Vua Cha đích thân cứu viện nên rất đỗi vui mừng. Hoàng Tử cho là điềm tốt đặt tên trái này là Thanh Long . Trái Thanh Long trồng tại đất Diên Khánh, trái mập, căng tròn, đầy đặn, vị ngọt và thanh, da ửng đỏ tía, ẩn màu xanh đậm rất đẹp.

Không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, Thanh Long Bình Thuận còn là biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo và hội nhập.

Cũng có người kể rằng, đầu thế kỷ XX, người đứng đầu chính quyền Phan Thiết thời Pháp thuộc sau khi chu du vùng Nam Mỹ đã mang cây thanh long về trồng làm cây cảnh ngắm chơi vì nó là thân cây thuộc họ xương rồng, có bông và trái rất đẹp.

Khi cây thanh long ra trái, viên tỉnh trưởng không cho ai ăn vì sợ độc, sai bảo vệ hái đem bỏ; những người dọn vườn đem đi đổ và thấy gà ăn nhưng không chết. Một hôm có người ăn thử thì thấy cũng ngọt và thơm, chẳng độc tí nào. Mấy người làm vườn chiết cây mang về trồng, cũng để làm cảnh chơi thôi, không ngờ trái thanh long càng ngày càng hợp thổ nhưỡng Bình Thuận nắng gió, càng cho trái rất đẹp và vị ngọt càng tăng.

Tiếng lành đồn xa, người dân Bình Thuận cứ thế mang trồng ở nhiều nơi với số lượng ngày càng nhiều để lấy trái ăn giải khát chứ cũng chưa nghĩ đến việc bán buôn. Mãi đến sau năm 1975, cây thanh long bắt đầu được trồng nhiều và trái thanh long được bán ở chợ như một loại trái cây chính thức.

Thời đất nước mở cửa, du khách nước ngoài khi đến Bình Thuận ăn thử loại trái cây lạ này rất thích thú và thanh long bắt đầu lên ngôi…

Xem thêm: Loạt ảnh chất lượng về Mũi Né năm 1971

Đặc điểm của cây thanh long Bình Thuận

Thanh long có tên tiếng Anh là Pitahaya hay còn gọi là Dragon fruit, thuộc họ xương rồng (Cactaceae), nguồn gốc ở các vùng sa mạc thuộc Mehico và Colombia. Do cây thanh long có nguồn gốc nhiệt đới, chịu hạn giỏi nên được trồng ở những vùng nóng.

Đặc biệt cây Thanh Long có hiện tượng rụng nụ, cây này có vòng chín 3 lần. Từ xanh sang đỏ, từ đỏ sang xanh, từ xanh sang đỏ sậm đến lần chín thứ 3 là lần chín cuối cùng và là lần ngon nhất của trái Thanh Long nhưng làm vậy cây sẽ mất sức nên nhà vườn chỉ để chín lần 2 là bán ra thị trường.

Quả của nó 3 dạng chính là: ruột trắng với vỏ hồng hay đỏ, ruột đỏ với vỏ hồng hay đỏ và ruột trắng với vỏ vàng.

• Về thanh long ruột trắng, loại này được trồng phổ biến ở các tỉnh nam Trung Bộ và Nam Bộ nhưng thương hiệu nổi tiếng nhất là ở Bình Thuận. Loại này sinh trưởng và phát triển tốt ở những nơi có cường độ ánh sáng cao và toàn phần. Được trồng trên nhiều loại đất khác nhau.
• Về thanh long ruột đỏ, loại này hiện nay được trồng ở một vài nơi ở Bình Thuân, có yêu cầu về sinh trưởng và dinh dưỡng cao, vì vậy nên loại này rất khó trồng.
• Về thanh long vỏ vàng đã bắt đầu được nhân giống và trồng một số nơi, mang lại kinh tế cao
• Các hạt giống như hạt vừng đen nằm lẫn lộn trong ruột.Hoa của Thanh Long chỉ nở vào ban đêm ( khoảng 7h tối theo giờ Việt Nam) hoa màu trắng có mùi thơm tỏa ra, bông hoa nở tròn lớn cho nên còn được gọi là “hoa trăng” hay “ nữ hoàng của đêm”, bên trong nhụy chứa nhiều bột mịn có hương thơm. Vì vậy ngoài việc nuôi trồng ăn trái, thanh long cũng được trồng làm cây cảnh.

Đặc điểm trồng trọt của thanh long Bình Thuận

Thanh long cần bám vào cây trụ, do đó phải chuẩn bị cây trụ trước khi đặt hom giống. Có thể dùng trụ bằng gỗ hay xi măng cốt thép. Tuy nhiên nếu dùng trụ ximăng cần chú ý vào mùa nắng trụ hấp thụ nhiệt rất mạnh, dễ làm đứt các rễ khí sinh của thanh long, nên dùng rơm rạ, lá chuối hay bao tải bao một lớp mỏng xung quanh trụ để giảm bớt hấp thụ nhiệt và tưới lên trụ vào sáng sớm hay chiều tối.

Trồng trụ thẳng, trên đầu trụ đóng thêm giá đỡ hình chữ (+) hoặc đóng nẹp hai bên mép trụ giúp thanh long có chỗ bám trên đầu trụ, cành thanh long sẽ rũ xuống. Những trụ cây thanh long thẳng hàng ngay lối với những nhánh cây vươn lên thẳng tắp, khi treo đèn kích thích ra trái vào ban đêm nhìn rất đẹp.

Thưởng thức thanh long

Thanh long Bình Thuận rất ngọt và tươi. Phần ruột thường được ăn dưới dạng quả tươi, có mùi vị thơm dịu, ngọt vừa phải và ít cung cấp calo. Quả có thể chế biến thành nước quả hay rượu vang hoặc làm trái cây dầm với sữa, hoa có thể ăn hay ngâm vào nước giống như chè. Mặc dù các hạt bé tí xíu của chúng được ăn với thịt của ruột quả nhưng chúng không bị tiêu hoá.
Thanh long hiện nay ở Bình Thuận đang được xuất khẩu và bán tại nhiều thị trường khó tính trên thế giới như: Mỹ, Úc, Đài Loan, Singapore, HongKong, Nhật Bản…. và số lượng lớn xuất khẩu sang Trung Quốc

Đặc biệt, Bình Thuận là địa phương đầu tiên đưa thanh long ra thị trường xuất khẩu với thương hiệu riêng và có vùng trồng đạt tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP.

Hiện nay, toàn tỉnh có hơn 30.000 ha thanh long, với sản lượng mỗi năm lên tới hàng trăm ngàn tấn, cung cấp cho cả thị trường trong nước và quốc tế.

Thời gian tham quan vườn Thanh long Bình Thuận lý tưởng

Du khách có thể tham quan vườn thanh long vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, thời điểm hấp dẫn nhất là:

• Mùa hoa thanh long (tháng 4–6): Cả vườn thanh long rực sáng vào ban đêm nhờ ánh đèn thắp kích thích ra hoa – khung cảnh lung linh, huyền ảo. Khi thanh long ra hoa, cả vườn rực rỡ trong hang ngàn bông hoa thanh long trắng, to và rất thơm mùi đặc trưng.
• Mùa thu hoạch (tháng 6–9 và tháng 11–Tết): Thích hợp để trải nghiệm hái thanh long và thưởng thức trái cây tươi tại vườn.

Lưu ý: trước khi tham quan vườn thanh long, du khách nên liên hệ trước các chủ vườn để biết trước thời gian đẹp nhất để tham quan.

Thông tin tham quan trải nghiệm

Địa điểm tham quan: Vườn thanh long tại xã Hàm Mỹ/ Hàm Minh, Hàm Thuận Nam hoặc xã Hàm Liêm/ Hồng Sơn, Hàm Thuận Bắc.Các vườn Thanh long ở Thuận Quý.

Thời gian mở cửa: Từ 7h00 – 17h00 mỗi ngày

Giá vé: Thường miễn phí cho khách đi nhóm nhỏ, có thể có phụ phí hướng dẫn từ 30.000 – 50.000 VNĐ

Dịch vụ kèm theo: Thưởng thức thanh long tại chỗ, mua đặc sản chế biến từ thanh long như: rượu vang, sấy dẻo, mứt, bánh thanh long.

Ưu điểm nổi bật của Thanh long Bình Thuận

Chất lượng trái vượt trội: Vỏ đỏ, ruột trắng hoặc ruột đỏ, vị ngọt thanh tự nhiên, giòn và mọng nước.

Sản phẩm sạch: Nhiều vườn đạt tiêu chuẩn VietGAP, không hóa chất độc hại.

Đa dạng các sản phẩm chế biến từ thanh long: Không chỉ ăn tươi mà còn được chế biến thành nhiều sản phẩm giá trị gia tăng.

Thân thiện với du khách: Người nông dân thân thiện, sẵn sàng hướng dẫn tham quan trải nghiệm và chia sẻ kiến thức.

Xem thêm: [A-Z] Phân biệt cua Hoàng đế và cua Huỳnh đế

Đặc điểm và điểm thú vị của cây thanh long

Thân leo, sống lâu năm: Cây dạng thân mềm leo xung quanh trụ bê tông, tuổi thọ trung bình 15–20 năm.

Ra hoa ban đêm: Hoa thanh long chỉ nở vào ban đêm và sáng sớm, màu trắng, tỏa hương dịu nhẹ – thơm như hoa quỳnh.

Trái mọc ra từ các mắc thân: Mỗi trái lớn có thể nặng đến 500–800 gram, mang dáng dấp kỳ lạ độc đáo.

Chiếu sáng bằng đèn: Nông dân dùng bóng đèn điện vào ban đêm để kích thích cây ra hoa trái vụ – tạo nên cảnh tượng vườn đom đóm rực sáng tuyệt đẹp.

Gần với điểm du lịch nào?

Khi tham quan vườn thanh long, bạn có thể kết hợp với:

• Biển Kê Gà – Ngọn hải đăng cổ nhất Đông Dương (cách khoảng 25km từ Hàm Thuận Nam)
• Suối Tiên – Mũi Né (cách khoảng 20–30km)
• Làng chài Hàm Thuận Nam – khám phá văn hóa ngư dân địa phương
• Tháp Po Sah Inư – dấu tích Chăm Pa gần trung tâm Phan Thiết
• Các điểm du lịch tại Mũi Né

Xem thêm: Hiệp hội thanh long Bình Thuận

Nhận xét từ du khách tham quan vườn thanh long

Tran Anh: Chuyến đi vườn thanh long thật thú vị. Cảnh vườn lung linh buổi tối quá đẹp.

Thanh Đỗ Thi Hoài: Thanh Long Phan Thiết ngon ngọt, giá thì rất là rẻ, phù hợp với tất cả gia đình luôn ah. Mọi người hãy ghé vườn Thanh Long chụp ảnh tự sướng và mua ngay vài kg về nhà ăn nhé ah.

Trinh Ho: vườn thanh long BDT - Vườn Thanh Long đẹp nhất mà mình biết!

Dep Trai Sieu: Thanh long rất ngon, ngọt 😋 Còn là hàng organic nên chất lượng cực kỳ đảm bảo. …

Uwu: Very nice experience! The fruit tastes incredible and the two dogs are so lovely :)

Tran Thi: Thanh long tím hữu cơ thơm ngon nhất Bình Thuận. Có thể vào vườn tham quan tự hái trái, và mua giá rẻ hơn ở thành phố nhiều

Vì sao Thanh Long Bình Thuận xứng đáng là biểu tượng quốc gia?

Không chỉ là một sản phẩm nông nghiệp, Thanh Long Bình Thuận còn là biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo và hội nhập. Với chất lượng cao, uy tín quốc tế và tiềm năng phát triển du lịch nông nghiệp công nghệ cao và du lịch, loại trái cây này đã đưa cái tên Bình Thuận vươn xa trên bản đồ nông sản Việt Nam.

Nếu bạn yêu thích trải nghiệm chân thực, thích khám phá giá trị văn hóa từ chính đời sống thường nhật, hành trình đến với vườn thanh long Bình Thuận chắc chắn sẽ là một chuyến đi đáng nhớ.

---

Bài viết được thực hiện bởi blogger PhanThiet chill – kết nối du khách với vẻ đẹp mộc mạc và trù phú của miền cát nắng Bình Thuận.